ویتامین C

ویتامین ث به نام های دیگری همچون اسید آسکوربیک،اسید ال- آسکوربیک،اسید دی هیدرو آسکوربیک و ویتامین آنتی آسکوربیوتیک نیز معروف است.

مکان ذخیره در بدن:غدد فوق کلیوی و هیپوفیز بیشترین غلظت ویتامین ث را در بدن دارا می باشند.پس از آنها این ویتامین در مقدار کمتر در کبد،لوکوسیت ها،مغز،کلیه و لوزالمعده موجود است.اما از نظر اندازه اندام نسبت به کل بدن بیشترین مقدار این ویتامین در کبد و ماهیچه های اسکلتی است.

عملکرد در بدن:مهمترین عملکرد ویتامین ث در بدن ساخت کولاژن(پروتئین بافت پیوندی)از پیش کولاژن است.همچنین این ویتامین در ساخت ناقلین پیام های عصبی،هورمون های استروئیدی،کارنیتین،تبدیل کلسترول به اسیدهای صفراوی،تجزیه تیروزین و متابولیسم یون فلزی نقش بسیار مهمی دارد.وجود این ویتامین ممکن است به جذب بیشتر آهن در بدن کمک کند.نقش اسید آسکوربیک به عنوان یک عامل کاهنده بیولوژیکی ممکن است با جلوگیری از ایجاد بعضی از بیماریها همچون آب مروارید،بعضی از سرطان ها وبیماریهای قلبی- عروقی در ارتباط باشد.

عوارض ناشی از کمبود:کاهش بسیار شدید اسید آسکوربیک منجر به ایجاد بیماری اسکوروی scurvy)) می شود که با علائمی همچون تورم،خونریزی لثه ها،لق شدن دندانها،پارگی مویرگها،کاهش التیام زخمها،ضعف و خستگی و اختلالات روانی همراه است.

مصارف پزشکی:تنها استفاده تثبیت شده از ویتامین ث به عنوان داروی درمان کننده، در جلوگیری و درمان اسکوروی است. هرچند در تمام دنیا از ویتامین ث برای التیام زخم ها،کاهش فشار خون،تخفیف سرما خوردگی و عملکرد بهتر سیستم ایمنی استفاده می شود اما گاهی اوقات نتایج حاصل از استفاده ویتامین ث کمی ضد و نقیض است.به همین دلیل امروزه تحقیقات زیادی در این زمینه در حال انجام است.

مقدار توصیه شده:مقدار توصیه شده برای افراد عادی در حدود 60 میلی گرم در روز و 95-75 میلی گرم در روز برای زنان حامله و شیرده است.برای نوزادان، 35 میلی گرم در روز وبرای بچه های 3-1 ساله، 40 میلی گرم در روز توصیه می شود.حداقل مقدار مصرف ویتامین ث برای جلوگیری از ابتلا به اسکوروی 10 میلی گرم در روز است.البته افزایش مصرف ویتامین ث در شرایط خاص همچون فشارهای روحی،ابتلا به عفونت، انجام ورزشهای حرفه ای و سنگین یا افزایش دمای محیط توصیه می شود.در سیگاریها مقدار مورد نیاز حتی ممکن است به 100 میلی گرم در روز برسد.البته در یکی دو ساله اخیر محققان پیشنهاد کرده اند که دریافت 200-150 میلی گرم ویتامین ث در روز (زیر 400 میلی گرم در روز)از مواد غذایی منافع زیادی را در افراد سالم و طبیعی به دنبال دارد.

منابع غذایی:بهترین منابع غذایی حاوی ویتامین ث مرکبات،هندوانه،خربزه،گوجه فرنگی،سیب زمینی،فلفل سبز و سبزیجات سبز برگ است.ویتامین ث به هوا،حرارت و آب حساس است بنابراین به آسانی در طی انبارداری طولانی یا در هنگام فراوری غذاها یا پخت بیش از حد تخریب می شود.

عوارض ناشی از مصرف زیاد:افزایش بیش از حد مصرف ویتامین ث یعنی حدود 2000-1000 میلی گرم در روز ممکن است با اختلالات معدی و روده ای همچون تهوع،دردهای شکمی واسهال مرتبط باشد.به طور کلی در افرادی که دارای سابقهسنگ های کلیوی در نتیجه تشکیل اگزالات یا همو کرو ماتوسیس یا دیگر بیماریهای مرتبط با تجمع بیش از حد آهن هستند افزایش بیش از حد مصرف ویتامین ث توصیه نمی شود.مصرف بیش از حد ممکن است زمینه را برای تولد نوزادان نارس مبتلا به کم خونی ناشی از کاهش تعداد گلبولهای قرمز بیشتر کند زیرا افزایش غلظت ویتامین ث در این نوزادان باعث شکنندگی گلبولهای قرمز خون آنها می شود.

در افراد سالم مقدار مصرف بالای 1000 میلی گرم به خوبی توسط بدن قابل تحمل است و ایجاد عوارض مضر در کوتاه مدت نمی کند اما باید از مصرف طولانی مدت این مقدار جلوگیری کرد.

تحقیقات اخیر:در حال حاضر دانشمندان تلاش می کنند تا از خواص ناشناختهویتامین ث همچون فعال کردن آنزیم های مشخص،ادامه حیات گلبول های سفید و واکنش های مربوط به سیستم ایمنی پرده برداری کنند.در بعضی از این تحقیقات روی استفاده های مطلوب یا دارویی این ویتامین و مشخص کردن نقش آن به عنوان یک آنتی اکسیدان /پیش اکسایندهکار می شود.مطالعات بالینی برای معین کردن نقش این ویتامین در جلوگیری و درمان آب مروارید،بعضی از سرطان ها و دیگر بیماری ها همچنان ادامه دارد.